Vehbi Hacıkadiroğlu

Vehbi Hacıkadiroğlu, 1919'da Alanya'da doğdu. Çok sayıda felsefe metni üretmiş ve bunlarla özellikle bilgi konusu başta olmak üzere birçok felsefi/kavramsal soruna dair kendine özgü felsefi açılımlar geliştirmiş bir felsefecidir. Yayımlanmış pek çok makale ve çevirileri de vardır. Vehbi Hacıkadiroğlu meslekten felsefeci değildir ve felsefeye geç bir yaşta başlamıştır, ancak bununla birlikte filozof ismini hak edecek şekilde felsefeyle ilgili olmuş ve felsefi metin üretmek anlamında en yetkin ve zengin isimlerin başında yer almıştır. Tamamen kişisel bir gayretle 1987 yılından itibaren çıkarmaya başladığı Felsefe Tartışmaları adlı felsefe dergisi ile Türkiye'de felsefenin kendisine alan bulmasına katkı sağlamış, uzun yıllar bu dergi aracılığıyla felsefecilerin buluşmasını, tartışmasını, düşünce alışverişini mümkün kılmıştır. Bu katkıları dolayısıyla Türkiye Felsefe Kurumu tarafından 1988 yılında ve Muğla Üniversitesi tarafından 2000 yılında onur plaketi verilmiştir. Doğan Özlem, Hayrettin Ökçesiz, Ahmet İnam, Kaan H. Ökten, Cemal Yıldırım ve Şükrü Argın gibi isimler tarafından derlenen "Vehbi Hacıkadiroğlu Armağanı:Felsefe Tartışmaları" adlı kitap onun düşünürlüğünü irdelemekte ve anmaktadır. 22 ocak 2007 tarihinde aramızda ayrıldı.

Bazı düşünceleri

Vehbi Hacıkadiroğlu'nun hemen hemen bütün temel felsefi sorunlara dair belli başlı geliştirdiği fikirleri ve önermeleri söz konusudur. Felsefenin ne olduğunun yeniden tanımlanmasından özgürlük hukukuna kadar birçok konuda kapsamlı çalışmaları mevcuttur. Ancak sürekli bir ilgiyle özellikle bilgi sorunu ekseninde durduğu ve sürekli bu bağlamda yeni şeyler söylemeye çalıştığı bilinir. Locke'un birincil ve ikincil bilgi kaynaklarını değerlendirme sorunu, Hume'un neden ve etki ilişkisini değerlendirme sorunu ve Kant'ın önsel bilgi sorununu özellikle değerlendirir. Bilgi Felsefesi kitabı başta olmak üzere onun çoğu çalışması, bilgi sorununu, sürekli olarak bilginin doğası ve kaynakları bağlamında değerlendirir. Duyum, deneyim, deney, nedensellik, tümdengelim, tümevarım, ereksellik gibi kavramlar onun felsefi soruşturmasının merkezi kavramları olarak iş görür ve yeni içerik ve açıklamalara yönlendirilirler. Vehbi Hacıkadiroğlu, tümellerin savunusu yapar; birçok kitabında, makalesinde ve yaptığı çevirilerde duyu organlarımızın bize ne ölçüde bilgi verebildikleri sorununu irdeler. Görme, işitme, tatma, dokunma ve koku alma gibi duyumlar aracılığıyla elde edilen bilgi ne tür bir bilgidir; bilgi olarak değeri ve kuramsal sorunlara getirdiği çözümler nelerdir. Hacıkadiroğlu, deneycilik ve rasyonalizm geleneklerinin tartışmasını kendine özgü tarzda yürüttüğü ve birçok felsefi ayrımı geliştirmeye çalıştığı görülür. Bilginin kaynağının öznel deneyim (ya da daha doğru bir deyişle öznel izlenimlere dayalı deneyim) olduğu iddiasını bir yanılgı olarak görürken, bilginin deney yoluyla elde edilmekte olduğu görüşünü destekler.Aristotelesci geleneğe karşı bir alamda Bacon'cu (Sir Francis Bacon) bir yaklaşım söz konusudur denilebilir. Böylece Hacıkadiroğlu, Hume'un öğrenmeyi neden ve etkinin arada gözlemlenmesiyle açıklayışını eleştirir ve tüm bu felsefi geleneğin eleştirisini belirli bir şekilde Kant'ın Hume'e yönelik itirazları ve eleştirileri çerçevesinde değerlendirir. O, dünya hakkında bilgi veren önermelerin kesin olamayacağı yönündeki Humecu görüşün eleştirisini, bazı önermelerin (matematiksel önermeler gibi) hem dünya hakkında bilgi verdiklerini ve hem de kesin olduklarını söyleyen Kantgil eleştiriden hareketle yapmaktadır. Onun sürekli etrafında döndüğü, etkileşim halinde olduğu, yetersizliklerini eleştirdiği ve yeniden değerlendirmeye çalıştığı düşünürler özellikle Locke, Hume ve Kant'dır.

Kitapları

• Kavramlar Üzerine, Birikim Yayınları,1981
• Bilginin Doğası ve Kaynakları Üzerine, May Yayınları, 1981)
• Algılama, Duyma ve Bilme, Metis Yayınları(Derleme), 1984
• İnsan Felsefesi,Cem Yayınları,2000),
• Kavramlar Üstüne, Cem Yayınları, 2003
• Özgürlük Ahlakı, Cem Yayınları, 2002

Dış bağlantılar

• Felsefe Tartışmaları dergisi
• İnanç Toplumundan Bilgi Toplumuna, V.Hacıkadiroğlu yazısı13 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.